Selçuk Temelatan Yazdı: “Gönül Güzelliği Geçmez Güzelliği”
“Gönül Güzelliği Geçmez Güzelliği”
caminin birinde üzerinde
Divani hat ile
“GÖNÜL GÜZELLİĞİ,GEÇMEZ GÜZELLİĞİ” yazan Örfi Destarlı bir Mevlevi sikkesi gördüm.
Kısaca Mevlevi sikkelerini açıklamaya çalıştığımızda.
***
Mevlana Celalettin Rumi, Mevlevi tarikatının piri, fakat tarikatın kurucusu değildir. Mevlana’nın ölümünden sonra Çelebi Hüsameddin Mevlana’yı sevenleri ve fikir ve düşüncelerini benimseyenleri bir araya getirdi. Böylece Mevlana’yı sevenlerin düşüncelerini benimseyenlerin meydana getirdiği topluluk, daha sonra kurulacak olan Mevlevi tarikatının çekirdeği oldu.
***
Konya’da Mevlana düşüncesini temsil eden Çelebi Hüsameddin’in 1824 yılında ölümünden sonra topluluk Mevlana’nın oğlu Sultan Veled’i kendilerine şeyh seçtiler. Topluluğa önce veledi denmiştir. Daha sonra Mevlevi adı benimsenmiştir. Böylelikle Mevlevi tarikatı XIV yy başlarında Konya’da kurulmuştur. Çelebilik makamı, yani bütün Mevlevi Dergâhının merkezi durumunda olan Konya Mevlana Dergâhı Potnişinliğini Mevlana’nın baba tarafı soyundan gelen en büyük erkek çelebiye verilmiştir.
***
Mevlevi Dergâhlarının içerisine ve[hamuşan-dediğimiz dış bahçelerine gömülen Mevlevi dervişleri için bulunduğu devrinin bitkisel, geometrik, sembolizm ve tipolojik özelliklerini yansıtan mezar taşları yapılmıştır. Mevlevi taşlarında kişinin tarikat içindeki statüsü çok belirgin şekilde ifade edilir. Mevlevi tarikatında erkeklerin mezarlarının baş kısımlarına sikke konmuş olup, kadın mezarları boş bırakılmıştır. Sikke Mevlevi dervişlerinin başlarına giydikleri külahın adıdır. Mevlevi külahı yani sikke Mevlana yolunda olunuşa yani Mevlevi olunuşun alametidir. Sikke tepesi başa giyilen kısmına göre incelen, boyu bir karıştıran fazla olan iki kat külahtır. Rengi deve yünü bal rengindendir. Sikkelerin etrafına ise bezle sarık sarılmıştır. Destar sarmak Mevlevilerde Şeyhlerin ve halifelerin hakkıdır. Şeyh seyyid ise yani Peygamberimiz soyundan geliyorsa destar YEŞİL, değilse BEYAZ destar sarar. Halifeler ve Çelebiler siyah derecede koyu MOR renkli destar sararlar. Çelebiler, Mevla’nın soyundan gelenler, destarı alttan sikke görünmeyecek biçimde sararlar. Çelebi olmayanlar ise destarı, sikke alttan bir parmak genişliğinde görünecek şekilde sararlarmış.
***
Mevlevilikte ‘’muhib, dede, şeyh, halife’’ olmak üzere dört derece bulunur. Bu dört derecede de başa sikke denilen Mevlevi külahı giyilir. Destar sarılmamış sikkeye denir. Muhip ve dervişler dal sikke giyerlerdi. Şeyhler ve halifeler destar sarabilirdi. Eğer ölen kişi tarikat içeresinde aktif birisiyse baş taşının üstünde sikke vardır. Bu sikkeler Dal sikke veya destarlı sikke olur. Eğer bu kişi bu tarikatın seveni ise, baş taşının göğüs kısmında sikke kabartması vardır.
***
Mevlevilerde destar şekilleri şunlardır.’’ Örfi, Cüneydi, Şeker-avizi, Hüseyni, Şeker- aviz kafesi, dolama, örfi destar’’. Sultan el- ulemanın, Mevlana’nın ve Sultan Veledin sandukalarındaki destarlar ÖRFİ ‘dir.
Kaynak: Selçuk Temelatan
- Göletteki Parka Yeni İşletme - Nisan 25, 2025
- Kuzey Makedonyalı Türk Öğrencilerden Edirne’ye Ziyaret - Nisan 25, 2025
- “Trump Sonrası Dünya Düzenini Yeniden Sorgulamak: Beklentiler ve Öncelikler” Başlıklı Konferansa Yoğun İlgi - Nisan 25, 2025
