02 Ağustos Dünya Roman Holokost Anma Günü’nde Ortaylı Konuştu
Roman Gençlik Akademisi çalıştayı bugün Tarihi Edirne Elektrik Fabrikası Binası’nda 2 Ağustos Dünya Roman Holokost Anma Günü’ne ithafen gerçekleştirildi. Çalıştaya, Prof.Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Emine Dingeç, Prof.Dr. Hristo Kyuchukov ve Türkiye’deki Roman üniversite öğrencileri katılım sağladı. Türk tarihçi, akademisyen, yazar Prof. Dr. İlber Ortaylı yaptığı konuşmada Auschwitz toplama kamplarında yaşatılanların unutulmaması, daha çok kitlelerde anlatılmasının gerekli olduğunu dile getirdi. Ortaylı, Auschwitz’de yaşanılanları, kendi gözlemlerini ve anılarını aktararak anlattı.
Programın açılış konuşmasını yapan Edirne Belediye Başkan Yardımcısı Ertuğrul Tanrıkulu; “Edirne Belediye Başkanımız Recep Gürkan, aldığı bir haber üzerine çalıştaya katılım sağlayamadı. Bu atmosfer inanılmaz güzel. Bir toplumda Romanlar mutluysa ve o gruplar yaşam arzularını bize aktarabiliyorsa o toplum ileriye bakabilecek bir toplumdur. Bu anlamda Trakya’nın ve Balkan’ların çok büyük önemi var. Edirne nüfusuna göre Roman vatandaşlarımızın yoğun olduğu bir şehir. Trakya Üniversitemizde Roman Enstitüsü kuruldu, bu çok önemli bir şeydir. Edirne aynı zamanda bir payitaht şehridir. Burada olduğunuz için çok teşekkür ediyorum” dedi.
“Orası öyle bir kötü yer ki hayatında herkes en az 1 defa oraya gitmeli”
Prof. Dr. Hristo Kyuchukov ise yaptığı konuşmada 2 Ağustos Dünya Roman Holokost Anma Günü’nün önemine ve tarihine vurgu yaptı. Kyuchukov yaptığı konuşmada; “ Bu toplantıyı düzenleyenlere, Edirne Belediyesi’ne, Roman Gençlik Organizasyonu’na çok teşekkür ediyorum. Bu zamana kadar Türkiye’de çok ilgi yoktu. ‘2 Ağustos’un önemi nedir?’ Bu konu üzerinde pek ilgi yok maalesef. Avrupa’da da 6-7 sene önce bu konu hakkında çok bilgiler vardı. Ama 2 Ağustos Roman tarihinde çok önemli bir gün. 1944 senesinde Auschwitz’de 4300 kişi bir gecede öldürüldü. Gaz fırınlarında katledildiler. 1945- 2015 yılına kadar bugünü bilmezdik, kimse konuşmazdı. Kimi tarihçiler bunu bilirdi ama bizim insanımız bunu bilmezdi. 2015 yılında ise Avrupa Parlamento’su karar aldı. 2 Ağustos Avrupa Roman Holokost Günü olarak belirlendi. Son 7 senedir Romanlar Avrupa’da bu günde Auschwitz’e gidiyorlar. Maalesef Avrupa’da Roman aileleri yakınlarını Auschwitz’te kaybetmişler. Orası öyle bir kötü yer ki hayatında herkes en az 1 defa oraya gitmeli. Orada insan ne kadar kötü olabilir onu görebilirsiniz. Öldürülenlerin çoğu Yahudilerden sonra Romanlardır. İkinci Dünya Savaşı’nda 1 buçuk milyona yakın Roman öldürülmüş” diyerek Auschwitz’de yaşananları anlattı.
“Auschwitz ölmedi, Auschwitz uyuyor, her an geri gelebilirler”
Auschwitz’de Roman kadınlarına işkence yapıldığını ve yapılanların unutulmaması gerektiğini, unutulursa tekrar yaşanabileceğini söyleyen dil bilimci Prof. Dr. Hristo Kyuchukov; “Roman kültüründe kadınlar çok önemlidir. Roman ailesinde kadın aileyi yönetir. Ama kimi şeyleri Roman kültüründe kadına yapamazsın, kadına dokunamazsın. Yani mesela kadınların saçlarını çocuklarının gözü önünde kesemezsiniz. Naziler Auschwitz’e geldiği zaman kadınları çıplak bir şekilde çocuklarının gözleri önünde saçlarını kestiler. Bu Romanlar için çok kötü bir şeydir. Sağ kalan kadınlar sonradan ‘nasıl bunları çocuklarıma anlatabilirim?’ diye düşündüler. 1982 yılına kadar Almanya yaptığı zulümleri kabul etmedi. 1982 yılından sonra ise Romanlar Sivil toplum kuruşlarıyla birlikte bunları savunmaya başladı. Bizim tarihimizi bilip, insanlara anlatmamız lazım. Bu yaşananlar yeniden yaşanmasın. İnsanlar neler yaşandığını bilsin, yapılanlar unutulmasın. Auschwitz ölmedi, Auschwitz uyuyor ve Allah korusun yine geri gelebilirler” diye konuştu.
Roman nüfusunun en fazla olduğu illerden birinin Edirne olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlber Ortaylı; “Edirne çok önemli bir yer. Çünkü Osmanlı, Romanlarının tarihinde önemli bir yeri vardır. Balkan başkentidir. İstanbul’dan önce Balkanlar’daki başkentimizdir. Dolayısıyla Roman toplumu için de önemli bir başkenttir. Halen daha onların en kalabalık bulunduğu merkezlerden birisidir. Bu sayıda belki de Adana’nın gerisinde kalıyor ama aktiviteler anlamında en önemli yerdir” diyerek Edirne’nin önemine vurgu yaptı.
“Korkunç bir kamptı”
Geçmiş tarihlerde Auschwitz’e giden ve orada yaptığı gözlemleri dile getirerek 2 Ağustos’ta yaşananları anlatan Ortaylı; “Bugün 2 Ağustos’u anıyoruz. 2 Ağustos Auschwitz’de tespit edilen en büyük tahribat günüdür. Sovyet orduları Auschwitz’e yanaşırken Krakow tahliye edilmiştir. Gizleniyor çünkü olay. Bu planlı ve gizlenen bir süreçti. Konsantrasyon kampı her yerde yapılmaz. Yapılması çok hususidir. Treblinka’da bir ayaklanma oldu kaçtılar. Bu duyulacak diye Treblinka yok edildi. Hatta üzerinde ot yetiştirildi hiçbir şey yokmuş gibi. Auschwitz’i gördüm. Beni Salzburg’a konferansa götürenler bir noktaya götürdüler, görmek istedim. Büyük kristal gecesi denen zulümden sonra 10 Kasım’da tüm Yahudileri toplayıp son şey olarak kamplara sürdüler. Kampı gezdiğim zaman bir şey gördüm. Makyajlıydı. Biraz mütevazi davranırsan orada yaz kampı geçirebilirsin. Hâlbuki hiç öyle bir yer değildi. Bir organizasyon ile Auschwitz’e gittik. Oraya gittiğimiz uçak ta çok dardı. Ben de ‘Galiba Auschwitz’e yapılan nakliyatı hatırlatmak istiyorsunuz’ dedim. Korkunç bir kamptı. Orada bir oda dikkatimi çekti. İnsanlara artık burada gözlük yok. Ölene kadar burada gezersin. Bir sürü ayakkabı vardı. Şimdilerde Almanya’da yeni bir moda çıktı. Bunlar olmadı yaşanmadı denir. Doğru değil çünkü öyle şeyler var ki bunu yapma zeka uyduramaz. Bu tiyatral bir uydurma ile olamaz. Ayakkabılar var onlar son yolculuğuna çıkıyor ama onlara bu söylenmiyor. Başka bir yere yerleşeceksiniz diyorlar. Yeni bir hayat var diye söylüyorlar. Ve o yeni hayata koşan saf insanların içerisinde bir Roman kadın vardı mutlaka. Gittiği yerin soğuk olduğunu falan bilmiyor, şık bir sandalet ile yola çıkıyor. O sandalet de oradaydı. Bu hakikaten bir zulümdür” açıklamasını yaptı.
“Propaganda ile bunun üstü örtülmeye çalışılıyor”
Romanlar ve Yahudilere uygulanan işkencelerin hala çok az insan tarafından bilindiği ve çok az yerlerde çok az konuşulduğunu belirten Prof. Dr. Ortaylı; “2 Ağustos’un sonrasında bugün hala çok dar çevrelerde anılıyor. Propaganda ile bunun üstü örtülmeye çalışılıyor. Bilinenler olanların ve gözlenenlerin çok çok gerisinde bu bilhassa 2’inci Cihan Harbi’nde Romanlar bakımından çok önemlidir. Bu toplam kamplar değildi sadece bir kavmin delirmesidir. Dağda, ormanda geçen bir Roman aileyi topluyor götürüyor. Hayatında Roman görmemiş Berlinli adamlar bir manyaklıkla insanları toplayarak sevk ediyorlar” şeklinde konuştu.
Ayrıca Roman ırkının Hindistan’da ortaya çıktığını anlatan Ortaylı; “Roman ırkı Hindistan’dan çıktı. Bugün teoride ağırlık kazanıyor. Büyük Atatürk’ün bir kuruluşu var. Şimdi bile ne lüzum var diyor bazı ahmaklar. Dil tarihi kurarken ideoloji kürsüsü kurdu. Çok önemli bir şey bu” diyerek Atatürk’ün dil tarihi açısından önemli olan ideoloji kürsüsünü kurduğunu dile getirdi.
Günümüzde Romanlara çeşitli alanlarda verilen yetki ve görevlerden dolayı memnun olduğunu ifade eden Prof. Dr. İlber Ortaylı; “Şahsen Edirne Belediyesi’nin İstanbul’daki bazı belediye kuruluşlarının faaliyetlerini çok takdir ediyorum. Artık partilerin içerisinde Roman milletvekillerine kontenjan verilmeye başlandı. Osmanlı İmparatorluğu’nun bir takım branşlar üzerindeki çalışmaları devam ediyor. Benim ümidim, dileğim üniversitemizin içinde bu konuda seminer açılması orada bizim konuşmamız” dedi.
Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın ardından konuşma yapan Prof. Dr. Emine Dingeç konuşmasında, Romanların tarihine ve 2 Ağustos Dünya Roman Holokost Anma Günü’nün önemine vurgu yaptı.
Programın bitmesiyle konuşmacı olarak katılım sağlayanlara Ertuğrul Tanrıkulu tarafından Edirne’ye özgü ürünlerden oluşan hediyeler takdim edildi. Katılımcıların yoğun ilgi gösterdiği İlber Ortaylı, okuyucularının kitaplarını imzaladı. Edirne’de Trafik Polis memurluğu yapan İbrahim Tuncay Mercancı, kendi yazdığı ‘Dürüst Yalan’ kitabını İlber Ortaylı’ya imzalayıp hediye etti. Hediyeye çok sevinen Ortaylı da kendi kitabını imzalayarak polis memuru İbrahim Tuncay Mercancı’ ya takdim etti.
Diğer yandan düzenlenen programa Edirne Roman Eğitim Gönüllüleri Derneği Başkanı Turan Şallı’nın katılmaması dikkat çekti.
Edirneahval
- Mehmet Ali Abakay Yazdı: Kitap Fuarı mı Çocuk Kitap Panayırı mı? - Kasım 25, 2024
- İstasyon Mahallesi’ne Ulaşım Artık Üst Geçitten - Kasım 21, 2024
- Mehmet Akkaşoğlu Yazdı: Allah’ın Güzel İsimlerinden El_Mütekebbir - Kasım 21, 2024
